Każdy samochód, dla pełnej funkcjonalności i komfortu, wymaga sprawności poszczególnych systemów. Jednym z nich jest układ hamulcowy, który ma istotny wpływ na bezpieczeństwo jazdy. Zatem, niezbędne jest odpowiednie dbanie o jego elementy składowe, a w szczególności o poprawny stan tarcz hamulcowych. W związku z tym, warto posiadać wiedzę, jak dbać o tarcze hamulcowe i jakie są oznaki ich zużycia oraz na co zwrócić uwagę przy doborze nowego kompletu do swojego pojazdu.
Rodzaje tarcz hamulcowych
Na rynku motoryzacyjnym można znaleźć wiele propozycji tarcz hamulcowych. Ich wybór nie może być przypadkowy. Przeciwnie, ma on istotne znaczenie, biorąc pod uwagę styl jazdy, osiągane prędkości, a także pokonywane odległości. Oto przegląd najpopularniejszych tarcz hamulcowych:
- Monolityczne tarcze hamulcowe. Zdecydowanie, u większości popularnych marek samochodów, należą do najczęściej spotykanych podzespołów montowanych fabrycznie oraz jako części zamienne. Konstrukcyjnie, tarcze wykonane są z pełnego fragmentu metalu i konfrontując je z hamulcami bębnowymi, są one bardziej wydajne. Jednak, jak każde rozwiązanie, również to ma swoje negatywne strony. Mianowicie, podczas intensywnej eksploatacji, a zwłaszcza przy osiąganiu dużych prędkości, ulegają szybkiemu zużyciu, co jest spowodowane nadmiernym nagrzewaniem się. Właśnie dlatego, sposobem na wydłużenie ich żywotności jest hamowanie biegami (o ile to możliwe). Monolityczne tarcze hamulcowe dużo lepiej sprawdzą się w warunkach miejskich, w których osiągane prędkości nie są duże, a w konsekwencji hamowanie odbywa się w mniej agresywny sposób.
- Wentylowane tarcze hamulcowe. Sukcesywnie zaczynają zastępować wspomniane tarcze monolityczne. Producenci montują je głównie w małych, miejskich pojazdach, w których z hamulca korzysta się zdecydowanie częściej niż w trasie. Struktura wentylowanych tarcz nie jest jednolita. Między ich powłokami występują otwory, których zadaniem jest odprowadzanie ciepła. W konsekwencji, sam materiał tarcz nie nagrzewa się i są one mniej odporne na ścieranie, a co za tym idzie- hamowanie nawet po dłuższym czasie eksploatacji jest bardziej skuteczne.
- Nawiercane lub nacinane tarcze hamulcowe. Są to produkty przeznaczone stricte dla amatorów sportowej jazdy. Pierwotnie, na ich założenie decydowali się głównie kierowcy odbywający jazdy na torze wyścigowym, ponieważ prędkości osiągane w tych okolicznościach emitują tak dużą temperaturę, że standardowe czy nawet wentylowane tarcze po jednym okrążeniu byłyby do wyrzucenia, a skuteczność ich pracy równa zeru. Obecnie, można je spotkać również na ulicach miast, zwłaszcza w samochodach o bardzo dużej mocy. Konstrukcyjnie, jak sama nazwa wskazuje, mają otwory bądź nacięcia i są wykonane z dużo bardziej wytrzymałej stali. W wielu przypadkach, maksymalną pracę wykonują dopiero po osiągnięciu określonej temperatury.
- Węglowo- ceramiczne tarcze hamulcowe. Znane są głównie miłośnikom sportów motorowych, a obecnie implementowane do samochodów głównie sportowych oraz SUV-ów. Do produkcji wykorzystywana jest ceramika z węglowymi wzmocnieniami, co powoduje, że ich przegrzanie jest właściwie niemożliwe. W konsekwencji, skuteczność hamowania jest niemal 100%. Pierwszą firmą, która założyła tego typu tarcze w samochodzie, było Ferrari (model Enzo). Obecnie, producenci uterenowionych pojazdów, których waga przekracza 2 tony, również używają ich jako seryjne tarcze (VW, Audi, Nissan, Maserati, BMW).
Zasady związane z tarczami hamulcowymi
Podobnie jak w przypadku innych części eksploatacyjnych, użytkowanie tarcz hamulcowych odznacza się pewnymi zasadami, które powinny być znane każdemu kierowcy. Oto kilka z nich:
- Regularne sprawdzanie tarcz. Układ hamulcowy jest tak samo ważny jak opony w samochodzie czy olej silnikowy. Zatem, nie powinniśmy ich zaniedbywać i kontrolę stanu przeprowadzać regularnie. Zaleca się, by wykonywać ją standardowo przy każdym serwisie auta, czyli minimum raz w roku. Standardowo, nowy produkt powinien mieć około 20 mm grubości. Przyjmuje się, że maksymalne zużycie to około 1,5 do 2,5 mm. Nie warto zatem kierować się zaleceniami teoretycznymi mówiącymi o maksymalnej dopuszczalnej liczbie przejechanych kilometrów, po których należy zmienić tarcze na nowe. Ich ścieranie zależy od zbyt wielu czynników, by był to adekwatny wyznacznik.
- Niezwlekanie z wymianą tarcz. Wspomniana wcześniej grubość tarczy to jedynie jedno z kryteriów. Dodatkowo możne zdarzyć się, że tarcze „biją” w trakcie hamowania, ich powierzchnia nie jest równomierna (garby, rowki) lub po prostu są pęknięte. Stanowi to wystarczający sygnał do tego, aby nie czekać, aż skuteczność hamowania znacznie się zmniejszy, tylko wymienić zużyte podzespoły.
- Dobór właściwych tarcz. Niezwykle ważne jest, by wybrać produkt pasujący idealnie do naszego samochodu. Nie powinniśmy się tu kierować koniecznie ceną- na bezpieczeństwie się nie oszczędza. Dodatkowo, istotny jest również typ tarcz hamulcowych. Nie należy zakładać sportowych części do samochodu przemieszczającego się po miejskich ulicach i odwrotnie. Poszukując idealnego dopasowania, można skorzystać z porady mechanika lub wyszukiwarki internetowej.
- Warunki gwarancji. Jest to bardzo ważne z punktu widzenia użytkownika, pomimo że wiele osób nie zwraca na to uwagi. Producenci zabezpieczają się konkretnymi zapisami, takimi jak wymóg montażu tarcz hamulcowych przez profesjonalny warsztat lub wyłączenie gwarancji na wypadek sportowej jazdy np. na torze.
- Właściwy montaż. Zakup to jedna sprawa, ważne jest też założenie tarcz. Należy pamiętać, że układ hamulcowy to swoista manufaktura, gdzie na sukces pracuje wiele elementów. Należy je również sprawdzić i w razie konieczności wymienić. Wiele osób decyduje się na samodzielną wymianę tarcz. Jeśli posiadają odpowiednią wiedzę w tym zakresie, może być to dobry pomysł, który pozwoli zaoszczędzić pieniądze. W przypadku jednak, kiedy nasze umiejętności są wątpliwe, warto przekazać sprawę w ręce profesjonalistów. Pamiętajmy również, że zwłaszcza nowe samochody wyposażone są w szereg czujników, które po wymianie należy zaprogramować przy użyciu komputera.
- W parze raźniej. Wymieniając tarcze hamulcowe, konieczna jest tzw. osiowa zmiana. Oznacza to, że należy zakupić dwie nowe tarcze. Jest to ważne, z uwagi na pewność hamowania. Może to nie być odczuwalne w lecie, jednak prawdopodobnie da o sobie znać na mokrej lub śliskiej powierzchni. Obecnie, wielu producentów sprzedaje swoje produkty jedynie w parach.
- Ostrożność przy hamowaniu. Należy zwrócić uwagę, że każda część samochodu potrzebuje czasu na „dotarcie się”. Również i tarcze hamulcowe muszą „zgrać się” z innymi elementami. Właśnie dlatego, pierwsze 300- 400 km drogi powinno być przejechane raczej spokojnie, bez gwałtownego hamowania (jeśli nie jest to konieczne). Jest to też idealny dystans, by zbadań poprawność działania i montażu części.
Dlaczego tarcze hamulcowe się zużywają?
Odpowiedź na to pytanie wydaje się prosta – właściwie wszystko, z czego się korzysta, ulega zużyciu i/lub zniszczeniu. Jednak, dla większości osób, nie będzie ona wystarczająca. Możliwe również, że pojawi się inne pytanie- jak zmniejszyć zużycie tarcz? Spróbujmy na nie odpowiedzieć.
Właściwie, proces hamowania polega na kontakcie tarcz i klocków hamulcowych oraz stawianiu oporu, w efekcie czego dochodzi do zatrzymania pojazdu. Zatem, naturalnymi czynnikami wpływającymi na ich zużycie jest styl jazdy. Jeśli będziemy przemieszczać się z dużymi prędkościami na dużych dystansach, tarcze hamulcowe osiągną wysokie temperatury. Dokładając do tego np. gwałtowne hamownie, możemy liczyć się z faktem mocniejszego starcia powierzchni. Podobnie będzie w przypadku dużego obciążenia auta lub ciągnięcia przyczepki. W takich okolicznościach, hamulce muszą wykonać dużo większą pracę.
Poza stricte eksploatacyjnymi kwestiami, na zużycie tarcz wpływa także kondycja całego układu hamulcowego, czyli klocków, zacisków, elementów dodatkowych, a nawet jakość płynu hamulcowego. Właśnie dlatego, jego inspekcja powinna być przeprowadzona kompleksowo.
Ważną rolę odgrywa również jakość montowanych elementów. Jeśli zakupimy tanie, mało znane tarcze, na produkcji których oszczędzano, możemy liczyć się z wieloma mankamentami, np. z przedwczesnym ich zużyciem.
Zatem, odpowiadając na zadane pytanie, należy stwierdzić, że aby ograniczyć zużycie tarcz hamulcowych, powinno się inwestować w dobre, odpowiednio dopasowane do naszego pojazdu podzespoły i prowadzić go w sposób przemyślany i płynny.
Konserwacja tarcz hamulcowych
Również, tarcze hamulcowe mogą być poddawane konserwacji. Należy jednak pamiętać, że nie jest to sposób na „sztuczne” wydłużanie ich żywotności. Zatem, pielęgnacja powinna mieć charakter prewencyjny. Jednym ze sposobów zabezpieczenia tarcz może być pokrycie ich powierzchni specjalnym środkiem, który zapobiega rdzewieniu. Zgodnie z deklaracjami producentów, specyfiki te zawierają również pewne ilości utwardzaczy. Nie powinno się jednak na nich polegać i raczej traktować te produkty jedynie jako antykorozyjne. Natomiast, jeśli na tarczy pojawią się wspomniany nalot, rant lub nierówności, możliwe jest ich oczyszczenie i bardzo delikatne starcie powierzchni. Należy to jednak zrobić z wyczuciem i w odpowiednim czasie. Ważną kwestią jest też ochrona w trakcie jazdy. Wspomniane już unikanie gwałtownego hamowania to jedno. Konieczne jest również, aby nie narażać tarczy na tzw. „szok termiczny”, do którego dochodzi, jeśli mocno rozgrzana stal spotka się z wodą znajdującą się na jezdni. W większości przypadków następuje krzywienie powierzchni, które jest procesem nieodwracalnym.
Co najlepiej wybrać?
Oczywiście, decyzja o wyborze tarcz hamulcowych to indywidualna kwestia. Warto jednak posiłkować się rankingami i opiniami Klientów. Wiodącymi firmami na europejskim rynku motoryzacyjnym są: TRW, Bosch, ATE czy Brembo. Wiele z nich, jak np. ATE, montowane są do uznanych marek- Porsche oraz Ferrari. Wspomniani dostawcy oferują nie tylko poszczególne elementy układu hamulcowego, ale również całe zestawy naprawcze w bardzo atrakcyjnych cenach.
Reasumując, należy uznać, że tarcze hamulcowe to jeden z kluczowych elementów bezpieczeństwa. Nie powinniśmy na nich oszczędzać, lecz inwestować w droższe, lepsze rozwiązania, które będą dużo bardziej wytrzymałe i pewne w najbardziej wymagających warunkach, z jakimi możemy spotkać się na drodze.
Przypominamy też, że pisaliśmy już o tarczach hamulcowych w naszych poprzednich wpisach tutaj oraz tutaj.